Varoluşçuluk Üzerine

İlk çıktığında okurlar tarafından ve eleştirmenlerce çok yanlış anlaşılmış bir felsefeden söz etmek istiyorum. Sadece bizde değil, kıyameti kopardığı Fransa'da dahi ortaya çıktığı yıllarda üzerine bir kafa karışıklığı var. Adı, Varoluşçuluk veya egzistansiyalizm... Bir bunalım edebiyatı olarak ele alınmış. Çok doğru, işlediği konular, ölüm, özgürlük, yalıtım, anlamsızlık gibi insanın dünyadaki varlığı ile ilgili... Fakat böyle olmasının bir sebebi var, edebiyat olarak dünyanın en kara yıllarına denk gelen bir edebiyat. Arabı öldürmenin suç olmadığı veya azınlıklara yönelik soykırımın olağanlaştığı bir dünyada ortaya çıkan acı bir meyve gibidir. Bütün bu felsefenin de bir müsebbibi var, kimdir o? Hegel. Hegel, 19.yy.'da tarih bilimindeki gelişmeleri göz önünde bulundurarak, Spinoza'nın özcü felsefesinden özün tarihsel bir sonuç olduğu fikrine ulaşıyor. Bu ne demek, insanın, toplumun özü veya özellikleri denilebilecek şeyler çağlara göre değişmektedir. Bu durumda insanın bir özü olmadığı gibi, yaşadığı çağa göre de bu öz değişmektedir. O halde insan kendi çağının bir ürünüdür, veya meyvesidir. Çağımızı belirleyen neydi diye soracak olursak, tüm bu savaş, salgın, şiddet içerisinde varoluşsal tehditlerle karşılaşan insan için felsefe varoluşçuluk olmak durumundadır. Varoluşçuluk, insanın varoluşsal tehditler karşısındaki durumudur. Buradan hareketle Sartre durumu şöyle özetliyor, "insan için biçim özden önce gelir". İnsan özü çağlar boyunca hep değişmiştir, ve hatta Hitler de Sartre de aynı çağın insanlarıdır... İnsan için değişmez bir özden bahsetmek mümkün değil. Camus'den gelen acı meyveyi hatırlayalım, Yabancı kitabında Arabı öldürmek suç değildir. O zaman varoluşçuluk hayattan kopuk veya soyut bir felsefe hiç değil, politik bir tavırdır. Varoluşsal tehditlerin dile getirilmesi başlı başına bir politikadır. Hegel'in de diyeceği gibi her oluş bir varoluş veya yok oluştur. O zaman, var olanın yok olma kaygısı olarak varoluşçuluk aslında olumlu bir felsefe... Neden, çünkü Heidegger'in de dediği gibi "Tehlikeye ne kadar yaklaşırsak, koruyucu güce giden yollar o kadar parlak bir biçimde ışıldamaya başlar ve biz de o kadar soruşturucu hale geliriz. Çünkü soruşturma, düşünmenin dindarlığıdır."